Chợ, trung tâm thương mại cũng là một trong những loại hình cơ sở được xếp vào loại đặc biệt nguy hiểm về cháy nổ và thực tế đã xảy rất nhiều vụ cháy lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng. Trung bình mỗi năm, cả nước xảy ra khoảng 20 vụ cháy chợ, trung tâm thương mại gây thiệt hại về tài sản ước tính trị giá hàng chục tỷ đồng, nếu tính cả thiệt hại gián tiếp như ảnh hưởng an sinh xã hội, ngừng trệ buôn bán, chi phí khắc phục hậu quả… thì thiệt hại sẽ gấp khoảng 3 lần. Đáng lưu ý có đến 80% tổng số vụ cháy xảy ra vào ban đêm và ngoài giờ hoạt động của chợ, 47% vụ cháy chợ, trung tâm thương mại là do sự cố hệ thống điện và việc sử dụng thiết bị tiêu thụ điện không bảo đảm an toàn PCCC và 33,3% do sử dụng ngọn lửa trần, thắp hương thờ cúng.

Trước tình hình trên, thời gian qua Công an Quận 12 đã ban hành nhiều Kế hoạch, chuyên đề triển khai thực hiện các đợt cao điểm về tuyên truyền, kiểm tra an toàn về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đối với chợ, trung tâm thương mại trên địa bàn nhằm bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh dịch vụ của các chợ, trung tâm thương mại như: tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức PCCC; tổ chức kiểm tra, hướng dẫn khắc phục những sơ hở, thiếu sót … Tuy nhiên, công tác PCCC chợ, trung tâm thương mại còn rất nhiều bất cập, nguy cơ cháy và các điều kiện dẫn đến cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản luôn luôn tiềm ẩn. Đơn cử như:

- Cơ quan chủ quản, Ban quản lý một số chợ, trung tâm thương mại chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình đối với công tác PCCC, thiếu sự quan tâm hoặc coi nhẹ việc đảm bảo điều kiện an toàn PCCC, thậm chí cố tình vi phạm quy định về PCCC như bố trí số hộ kinh doanh nhiều hơn so với thiết kế ban đầu dẫn đến tình trạng không an toàn về PCCC, biết rõ tình trạng mất an toàn của chợ nhưng vẫn không có biện pháp khắc phục những sơ hở, thiếu sót; ý thức và kiến thức PCCC của nhiều hộ kinh doanh và những người tham gia mua bán còn hạn chế, nhiều hộ kinh doanh còn vi phạm quy định về PCCC như thắp hương trong chợ, kinh doanh trái phép xăng dầu, gas… xếp hàng hóa lấn chiếm lối đi, cửa thoát nạn; cơi nới mái che, mái vảy bằng các vật liệu dễ cháy…

- Hệ thống điện chưa được tách riêng làm 3 nguồn riêng biệt (chiếu sáng, bảo vệ và chữa cháy); hệ thống điện đã cũ nhưng chưa được sửa chữa, thay thế…;

- Nguồn nước tại chỗ thiếu, nhiều chợ không trang bị hệ thống chữa cháy cố định hoặc có trang bị nhưng hoạt động kém hiệu quả. Trong khi đó, nhiều chợ, trung tâm thương mại không có đường giao thông cho xe chữa cháy hoặc có đường nhưng bị lấn chiếm nếu chẳng may xảy ra cháy xe chữa cháy không thể tiếp cận để chữa cháy kịp thời;

- Nhiều chợ quy mô lớn, trữ lượng hàng hoá trị giá hàng chục tỷ đồng lại nhưng ở cách xa đơn vị Cảnh sát PCCC&CNCH, đặc biệt đường xá đi lại khó khăn. Trong khi đó, việc xây dựng lực lượng PCCC cơ sở, trang bị phương tiện cho lực lượng này của nhiều chợ, trung tâm thương mại còn mang tính chiếu lệ, đối phó với cơ quan quản lý nhà nước về PCCC;

Những tồn tại trên, khi lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH kiểm tra, phát hiện, yêu cầu khắc phục thì cơ sở viện lý do không có hoặc chưa có kinh phí khắc phục, sửa chữa nên chợ, trung tâm thương mại vẫn trong tình trạng mất an toàn; việc đình chỉ hoạt động của các chợ lại hết sức khó khăn vì liên quan đến đời sống của hàng ngàn hộ gia đình.Để đảm bảo an toàn PCCC đối với chợ, trung tâm thương mại, bên cạnh với việc chấp hành nghiêm ngặt các quy định an toàn PCCC cần thực hiện các biện pháp sau:

1. Mỗi hộ kinh doanh chỉ trưng bày hàng mẫu và hàng hóa với số lượng tối thiểu; không để hàng hóa lấn chiếm khoảng cách giữa các lô, sạp hàng đã quy định.

2. Tuyệt đối không kinh doanh, tàng trữ, sử dụng các chất đặc biệt nguy hiểm cháy như xăng dầu, cồn, gas và hóa chất dễ cháy khác ở trong nhà chợ.

3. Có niêm yết nội quy PCCC, biển cấm lửa, cấm hút thuốc ở những nơi có nguy hiểm về cháy, nổ. Trường hợp cần thiết phải sử dụng lửa, nguồn nhiệt phải bố trí khu vực riêng biệt và có các biện pháp đảm bảo an toàn PCCC.

4. Tuyệt đối không thắp đèn, nến, hương thờ cúng và đốt vàng mã trong chợ và trung tâm thương mại.

5. Tách riêng biệt hệ thống điện phục vụ kinh doanh, hệ thống điện chiếu sáng bảo vệ, hệ thống điện phục vụ thoát nạn và chữa cháy; lắp đặt thiết bị bảo vệ (áptomát) cho toàn bộ hệ thống điện, cho từng tầng, từng nhánh, từng ngành hàng và từng quầy, sạp của hộ kinh doanh.

6. Để hàng hóa, các chấy dễ cháy cách bóng điện, chấn lưu đèn nê ông, bảng điện, các thiết bị tiêu thụ điện tối thiểu 0,5 m. Không sử dụng bàn là điện, bếp điện, lò sấy, lò sưởi; không dùng bóng điện sợi đốt để sấy hàng hóa; sử dụng quạt phải có lồng bảo hiểm.

7. Không sử dụng vật liệu dễ cháy để trang trí nội thất, làm tường, vách ngăn, trần, quầy sạp hàng.

8. Chợ, trung tâm thương mại có diện tích vượt quá tiêu chuẩn (2.200m2/tầng) phải xây tường ngăn cháy, trường hợp không thể áp dụng được giải pháp trên thì lắp đặt màn nước ngăn cháy lan tại ví trí xây tường ngăn cháy.

9. Bố trí dãy hàng, ngành hàng không cháy hoặc khó cháy xen kẽ giữa các ngành hàng, dãy hàng dễ cháy.

10. Lắp đặt hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động theo quy định.

11. Siêu thị, trung tâm thương mại bố trí phía trên của nhà nhiều tầng phải:

- Bố trí cầu thang thoát nạn riêng biệt, có lối ra ngoài trực tiếp.

- Bố trí phòng lánh nạn tạm thời, bố trí lối thoát nạn dự phòng. Có giải pháp ngăn lửa, chống tụ khói trong cầu thang thoát nạn, phòng lánh nạn tạm thời.

- Cửa đi trên lối thoát nạn mở theo chiều thoát nạn, được làm bằng vật liệu không cháy; cửa vào buồng thang thoát nạn là cửa chống cháy và có cơ cấu tự đóng.

- Có sơ đồ chỉ dẫn thoát nạn cho từng tầng, từng khu vực, từng ngành hàng, có hệ thống đèn chiếu sáng sự cố, chỉ dẫn thoát nạn trên đường và hướng thoát nạn.

12. Thành lập đội PCCC cơ sở có đủ lực lượng để tổ chức thường trực, tuần tra phát hiện cháy; tổ chức huấn luyện nghiệp vụ PCCC, hướng dẫn thoát nạn và cứu người cho lực lượng này.

13. Trang bị phương tiện chữa cháy phục vụ việc thoát nạn, cứu người phù hợp với quy mô, tính chất nguy hiểm cháy.

14. Xây dựng và tổ chức thực tập phương án chữa cháy, cứu người trong tình huống xẩy ra cháy phức tạp nhất.

15. Khi xảy ra cháy tìm mọi cách báo cháy nhanh nhất cho lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH theo số máy 114 hoặc 0283.7153.114 (Đội Cảnh sát PCCC&CNCH - Công an Quận 12), đồng thời sử dụng mọi biện pháp dập lửa và cứu người theo phương án./.